2. Van Nelle fabriek / Van Nelle factory
click to enlarge
Go to Table of Contents
Go to 3. Katendrecht
De Van Nelle fabriek werd gebouwd tussen 1925 en 1931. Het complex staat langs de Schie en was gevestigd op het grondgebied van voormalig gemeente Overschie – door gemeente Rotterdam geannexeerd in 1941. De waterverbinding via de Schie zorgde voor toegang tot de Rotterdamse haven. De fabriek van Erven De Wed. J. van Nelle, een complex met glas, staal en beton, kreeg als bijnaam ‘het glazen paleis’. In de fabriek werd koffie, thee en tabak verwerkt.
Het merk van Nelle was internationaal bekend, de fabriek was een van de grootste werkgevers destijds in Rotterdam. Rotterdammers waren trots op Van Nelle. De oudere Rotterdammers kennen Van Nelle goed – zij dronken Van Nelle roodmerk koffie, en rookten de zware of half-zware Van Nelle shag. In de vijftiger jaren van de vorige eeuw werden in de Van Nelle fabriek ook Chiclets kauwgom en Saroma puddingpoeder geproduceerd.
‘Van Nelle, monument van de vooruitgang’ is de titel van een standaardwerk over de fabriek.1) Later verschenen andere gidsen en boeken over Van Nelle en die schetsen een vergelijkbaar beeld van het nieuwe modern ontwerpen en bouwen en van de economische en sociale vooruitgang in die tijd.
Misschien wel het meest opmerkelijke van Van Nelle is dat het vandaag de dag nog steeds toont als een modern gebouw, het heeft nog die uitstraling. Het was destijds bedacht als een 'ideale fabriek', met een efficiënt productieproces dat over lagen (verdiepingen) ingericht was (7 verdiepingen voor koffie, 5 verdiepingen voor tabak en twee verdiepingen voor verpakken van thee). Er was veel daglicht om de werkomstandigheden van arbeiders te verbeteren. In 1987 werd de fabriek en het merk Van Nelle gekocht door de grotere concurrent Douwe Egberts. Dat deed pijn. In 1995 kwam er een einde aan de fabrieks- en distributieactiviteiten. Een proces voor renovatie en herbestemming werd in gang gezet.
De bedoeling was dat Van Nelle een ‘ontwerpfabriek’ zou worden na de renovatie en aanpassingen aan nieuwe omstandigheden, en dat het gebouw zoveel mogelijk intact zou worden gehouden. Het is sinds 2001 een bedrijfsverzamelgebouw voor de creatieve sector en een locatie voor evenementen. In 2014 werd het gebouw op de UNESCO Werelderfgoedlijst geplaatst.
Het is geen toeval dat het enige UNESCO Werelderfgoed van Rotterdam een modern gebouw is, een icoon van industriële architectuur. Maar de Van Nelle fabriek staat voor meer dan alleen vooruitstrevende architectuur. Het merk van Nelle was de trots van Rotterdam, de fabriek zette een nieuwe standaard voor efficiëntie en betere arbeidsomstandigheden, en vanuit de Van Nellefabriek werkten bestuurders en technici aan de wederopbouwplannen voor Rotterdam - met de moderne ontwerpfilosofie van de fabriek als inspiratie.
1) J. Molenaar & F. Kaufmann (2005) Van Nelle, Monument van de vooruitgang. Uitgeverij de Hef.
2) Video van Gemeente Rotterdam Werelderfgoed in Rotterdam: de Van Nellefabriek. www.youtube.com/watch?v=d-UOJabVzzo&t=26s (English subtitles)
Go to Table of Contents
Go to 3. Katendrecht
Van Nelle factory
The Van Nelle factory was built between 1925 and 1931. The complex is located along the Schie river and was on the territory of former Overschie municipality - annexed by Rotterdam municipality in 1941. The water connection via the Schie provided access to the port of Rotterdam. The factory of Erven De Wed. J. van Nelle, a complex of glass, steel and concrete, was nicknamed ‘the glass palace’. The factory processed coffee, tea and tobacco.
The van Nelle brand was internationally known; the factory was one of the largest employers in Rotterdam at the time. Rotterdammers were proud of Van Nelle. Older Rotterdammers knew Van Nelle well - they drank Van Nelle red-brand coffee, and smoked the dark or medium Van Nelle tabacco. In the 1950s, the Van Nelle factory also produced Chiclets chewing gum and Saroma pudding powder.
A standard work about the factory is entitled ‘Van Nelle, monument of progress’1). Later, other guides and books about Van Nelle paint a similar picture of the new modern design and construction and of the economic and social progress of the time.
Perhaps the most remarkable thing about Van Nelle is that it still shows as a modern building today, it still has that look. At the time, it was conceived as an ‘ideal factory’, with an efficient production process arranged over layers (floors) (seven floors for coffee, five floors for tobacco and two floors for packaging tea). There was plenty of daylight to improve working conditions for workers. In 1987, the factory and the Van Nelle brand were bought by larger competitor Douwe Egberts. That hurt. In 1995, the factory and distribution activities came to an end. A process for renovation and repurposing was initiated.
The intention was for Van Nelle to become a ‘design factory’ after renovation and adaptation to new conditions, keeping the building intact as much as possible. It has been a business hub for the creative sector and a venue for events since 2001. In 2014, the building was listed as a UNESCO World Heritage Site.
It is no coincidence that Rotterdam's only UNESCO World Heritage Site is a modern building, an icon of industrial architecture. But the Van Nelle factory stands for more than progressive architecture. The Van Nelle brand was the pride of Rotterdam, the factory set a new standard for efficiency and better working conditions, and from the Van Nelle factory, local politicians and technicians worked on the reconstruction plans for Rotterdam - using the factory's modern design philosophy as inspiration.
1) J. Molenaar & F. Kaufmann (2005) Van Nelle, Monument van de vooruitgang. Uitgeverij de Hef.
2) Video van Gemeente Rotterdam Werelderfgoed in Rotterdam: de Van Nellefabriek (English subtitles).